Direct naar artikelinhoud

Schoeman richt zijn scherpe pen op gekonkel in een kleine gemeenschap

 

Een van de mooiste scènes uit Het uur van de engel, de nieuwe roman van de Zuid-Afrikaanse auteur Karel Schoeman (1939), is meteen een van de huiveringwekkendste. De negentiende-eeuwse schaapherder en dichter van herderlijke verzen Danie Steenkamp vindt tijdens zijn omzwervingen over de dorre vlakten van Oranje Vrijstaat geregeld kaalgevreten beenderen. Op een dag vindt hij het skelet van een mens tussen het struikgewas 'alsof iemand er op de grond was gaan liggen om te slapen'. En die iemand is hij natuurlijk zelf.

Gekonkel

Vorig jaar verscheen van Schoeman de geweldige roman Dit leven, over een oude vrouw die terugkeek op haar moeizame bestaan op een afgelegen schapenboerderij. In het nu vertaalde derde deel van de stemmen-trilogie (het eerste deel volgt als laatste, net als bij het origineel), is het landschap vertrouwd: veel schapen, zon en droogte. En net als in Dit leven richt Schoeman zijn scherpe pen op het gekonkel binnen een kleine gemeenschap.

Deze keer gaat het om een kerkgenootschap dat ontstaan is op de plek waar de schaapherder ooit zijn visioenen had. Niet dat de herder door iedereen als een ziener wordt vereerd. Integendeel, al tijdens zijn leven onderwierpen de dominees hem aan menig kruisverhoor. Maar Danie schreef zijn verzen niet voor hen, maar voor de 'zachtmoedigen en gebrokenen van hart'.

Meesterlijke stijl

Schoeman laat per hoofdstuk een ander personage deze fascinerende geschiedenis reconstrueren. Hierbij gaat hij steeds verder terug in de tijd. Eerst een hedendaagse scenarioschrijver, vervolgens een oud-onderwijzer en tot slot de brave dominee die de 'versies' van de schaapherder postuum liet uitgeven, maar niet zonder ze eerst gekuist te hebben.

Geen van de mannen lukt het om door te dringen tot de waarheid omtrent de visionaire schaapherder. Tegelijk worstelen ze zelf met een vijandige omgeving, een gevecht dat geen van hen echt aangaat. Dit maakt Het uur van de engel tot een trager boek dan Dit leven, dat gedragen werd door één krachtige hoofdfiguur.

En toch is Het uur van de engel een prachtig, lyrisch verhaal, wat geheel te danken is aan de meesterlijke stijl. Met trefzekere hand schetst hij het lot van zijn dolende zielen: 'zoekend op het heetst van de dag, naar het ongrijpbare geheim waar het landschap op wijst'.